Maar liefst zes jaar hebben de lezers moeten wachten op de nieuwe Khaled Hosseini, die met zijn debuut De vliegeraar in 2003 wereldwijd doorbrak, een succes dat hij in 2007 met Duizend schitterende zonnen nog eens dunnetjes overdeed. Ook in Nederland verkocht Hosseini maar liefst 2,5 miljoen boeken, en de verwachtingen zijn dan ook hooggespannen.
Net als in zijn eerdere romans ligt de oorsprong van En uit de bergen kwam de echo in Afghanistan, dit keer in de jaren vijftig. De roman opent met een sprookje dat vader Saboor vertelt aan zijn zoon Abdullah en dochter Pari op de avond voordat hij zijn dochter naar Kabul zal brengen om haar te verkopen aan een rijk echtpaar dat zelf geen kinderen kan krijgen. De keuze die vader gedwongen door de armoede moet maken, zet voor alle betrokkenen een reeks van gebeurtenissen in gang die voor niemand goed uitpakt. Niet voor Saboor, die de rest van zijn leven met een knagend schuldgevoel rondloopt en nooit meer een verhaal zal vertellen. Niet voor Abdullah die van de vluchtelingenkampen in Pakistan tot aan zijn oude dag in de Verenigde Staten een groot gemis ervaart. Of voor Nabi, die de deal met de beste bedoelingen tot stand bracht, maar die de rest van zijn leven wordt gekweld door een hopeloze verliefdheid op Nila en de zorg voor haar man Suleiman. En uiteindelijk ook niet voor Nila en Suleiman, die dachten met de komst van een kind hun huwelijk te kunnen redden.
Al deze uiteenlopende en kleurrijke personages geven Hosseini de gelegenheid grote thema’s aan te snijden. Mondiale problematiek zoals de oorlog in Afghanistan, de onoverbrugbare kloof tussen arm en rijk, en het vluchtelingenprobleem, maar ook individuele thema’s zoals de verhoudingen binnen een patriarchale familie, de grote morele dilemma’s waar mensen zich voor gesteld zien als het gaat om zaken van leven en dood, en de vraag hoeveel keus je onder bepaalde omstandigheden hebt om het goede te doen. Deze laatste kwestie komt bij verschillende personages terug en hier laat Hosseini zien dat het leven niet altijd zwart of wit is, je bent niet altijd vrij in de keuze tussen goed en kwaad, soms bieden de omstandigheden weinig mogelijkheid om de juiste weg te kiezen. Neem nou de zoon van een voormalig krijgsheer die gevangen zit in zijn luxe huis en echt wel ziet dat wat zijn vader doet niet deugt maar geen manier ziet om daar weg te komen. Of de arts die tijdens zijn bezoek aan Afghanistan vastbesloten is om een jong meisje uit het ziekenhuis te helpen, maar die eenmaal thuis verstrikt raakt in besognes en bureaucratie en minder daadkracht tentoonspreidt dan hij zelf had gehoopt. In deze roman wordt pijnlijk duidelijk onder wat voor beperkingen we gebukt kunnen gaan, ook al zijn de intenties nog zo goed.
Hoewel Hosseini onweerlegbaar een groot verhalenverteller is, heeft hij hier iets te veel verhalen willen vertellen. Het is mooi om te zien hoe levensgeschiedenissen elkaar raken, hoe de actie van de een het lot van de ander kan bepalen, en wat voor verstrekkende gevolgen dat kan hebben. De lezer hoeft echter niet van ieder personage te weten hoe het hem in zijn hele leven in vergaan. Hoe interessant het verhaal van de Griekse arts Markos Varvaris die in Kabul werkt ook is, het hoeft niet allemaal hier verteld te worden, een roman kan ook te veel drama bevatten.
Het is duidelijk hoezeer Hosseini, die zich in het dagelijks leven inzet voor vluchtelingen, begaan is met het lot van degenen die achterbleven in een verscheurd land, met de mensen in de Pakistaanse kampen én met degenen die wel naar het westen wisten te vluchten maar altijd de gevoelens van heimwee, schuld en verlies met zich meedragen. InEn uit de bergen kwam de echo geeft hij ze een gezicht, zoals hij de bevolking van Afghanistan een gezicht gaf in De vliegeraar. Dat hij daarmee soms te ver doorschiet in exotische beschrijvingen en drama wil je hem graag vergeven, want als geen ander weet hij zowel de menselijke tekortkomingen als de menselijke overlevingskracht bloot te leggen. En ook al had Hosseini er beter aan gedaan zich te beperken tot iets minder verhaallijnen, deze roman is met zoveel vaart en gevoel voor de personages geschreven dat zijn lezers zeker niet teleurgesteld zullen worden.
Khaled Hosseini, En uit de bergen kwam de echo (Bezige Bij)
Deze recensie verscheen eerder in BOEK 3, 2013