Afgelopen weekend las ik in NRC twee interviews met vrouwen die zo’n twintig jaar geleden het slachtoffer waren geworden van de Utrechtse serieverkrachter. Het waren indringende verhalen over hoe je leven getekend wordt door één verschrikkelijk moment, maar ook over de enorme veerkracht van deze vrouwen, de moed om door te gaan, een leven op te bouwen en je er niet onder te laten krijgen.
Toen ik de afgelopen dagen Noodweer van Marijke Schermer las, wist ik soms niet meer wat ik in de krant had gelezen en wat er in dit boek stond, zo liepen fictie en werkelijkheid door elkaar. In Noodweer lees je ook over een vrouw die iets vreselijks heeft meegemaakt en daarna een leven opbouwt met een man en twee kinderen. Door een onbeduidend maar vervelend voorval komen de herinneringen terug en worstelt Emilia met de vraag of ze er goed aan heeft gedaan met niemand over dit gebeuren te praten, ook niet met haar man.
In nog geen 160 pagina’s wordt vervolgens een bijzonder aangrijpend en overtuigend verhaal neergezet dat me bij tijd en wijle bij de strot greep. Want terwijl het water oprukt richting het buitendijkse droomhuis van Emilia en Bruch, dreigt die eerste ook door haar herinneringen overspoeld en meegesleurd te worden.
De verwarring en paniek die Emilia in hun greep krijgen, worden neergezet met zulke rake observaties en levensvragen, dat Marijke Schermer de lezer continu dwingt om na te denken over kwesties als wat je elkaar wel en niet dient te vertellen in een relatie, of je ervoor kunt kiezen een gebeurtenis al dan niet een rol te laten spelen in je leven, of je jezelf kunt blijven wanneer je deel gaat uitmaken van een gezin.
Ook de rol van Emilia als moeder is pijnlijk herkenbaar, zoals de opluchting die ze voelt wanneer ze haar kinderen op school en crèche heeft afgeleverd: ‘Met Leo en Osip veilig opgeborgen in school en crèche, houdt ze meer van hen dan wanneer dan ook. Van deze afstand kan ze het voelen in plaats van erin te verdrinken.’ En dan tegelijkertijd – uit de mond van de broer van Emilia – de keerzijde hiervan: ‘Ik wilde niet dat je onder de invloed kwam, van die sneue school, van die mensen, van dat duffe perspectief op alles wat we kregen bijgebracht. Heb jij dat bij jouw kinderen? Dat je het gevoel hebt dat je ze uitlevert aan de wereld, aan het systeem.’
Zo staat deze roman vol met zinnen die je leest, herleest en die je tot nadenken stemmen: ‘De feiten en de waarheid hebben geen noodzakelijk verband.’ Met haar intelligente typeringen en originele blik heeft Marijke Schermer mij diep geraakt, Noodweer is werkelijk een sublieme roman.